Pomiędzy. Zabudowa międzypól w twierdzy Kraków przed 1914 rokiem – zarys tematu. Część 1.

 

WSTĘP

Proces poznawania tak złożonego, wieloaspektowego zagadnienia jakim jest twierdza Kraków w latach 1850-1917, jest po dziś dzień nierównomierny w poszczególnych obszarach tematycznych. Umocnienia polowe z nią związane, pozostawały przez długi czas na marginesie zainteresowań badaczy. Stan ten przełamał w pewnym zakresie artykuł M. Chłopka z 2002 r. roku (w: Forteca, nr 11). Zarówno jednak wspomniany tekst jak i wszystkie wcześniejsze i późniejsze, odnosiły się do obiektów faktycznie zrealizowanych, co nie dawało pełnego obrazu w odniesieniu do okresów, kiedy w twierdzy bądź nie wykonywano bądź wykonywano na niewielką skalę, mobilizacyjną rozbudowę przy użyciu fortyfikacji polowej. Pełniejszy obraz udało się zatem uzyskać jedynie w odniesieniu do czasów polowego obozu warownego z czasów wojny krymskiej oraz twierdzy w okresie pierwszej wojny światowej.

Schrony dla ludności Polski

 

W czerwcu 2022 roku pojawiła się w mediach wypowiedź Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, informująca o istnieniu na terenie Polski 60 tysięcy „miejsc mogących być schronami”, mogących pomieścić 1,3 mln osób czyli niespełna 3,4% populacji kraju. Wspomniane dane były następnie często przytaczane jako obraz dramatycznego stanu zabezpieczenia ludności cywilnej przed środkami napadu powietrznego. Nie negując poważnych zaniedbań we wspomnianej dziedzinie, trzeba jednak zauważyć że podane wyliczenia, nie osadzone w kontekście prawdopodobnych zagrożeń, kreować mogą zupełnie błędny obraz potrzeb w zakresie biernej obrony przeciwlotniczej.

Odspajanie lica fortecznych murów oporowych

 

Mur oporowy należy do najpowszechniej spotykanych elementów przeszkodowych (przeciwszturmowych) w fortyfikacji, szczególnie w okresie nowożytnym. Jego prawidłowy stan techniczny warunkuje często stan dużej części dzieła obronnego (awaria muru powoduje utratę stabilności znajdującego się za nim wału). Widoczne nierzadko w obiektach pozbawionych bieżącej konserwacji, charakterystyczne odspojenie lica murów, szczególnie tych wykonanych z cegły, każą przyjrzeć się procesom, jakie zagrażają temu elementowi konstrukcyjnemu i warunkom jakie należy spełnić by skutecznie je zatrzymać